Paleozoik dönemin dev böcekleri

Oksijen oranı artırıldığında böceklerin nefes borularının genişlediği ve buna bağlı olarak da bedenlerinin büyüdüğü belirlendi.

Havadaki oksijen fazlası böceklerin büyümesine neden oluyor. Araştırmacılara göre, oksijenin bugüne kıyasla yüzde 75 daha fazla olduğu 300 milyon yıl önce, yeyüzünde ‘dev böcek’ler geziniyordu.

VIRGINIA BEACH - Atmosferdeki oksijen oranı 300 milyon yıl önce yüzde 35’di, bugün bu oran yüzde 21. Atmosferdeki oksijen fazlalığından dolayı 300 milyon yıl önce, böceklerin bugüne göre dev sayılabilecek kadar büyük olduğu var sayılıyor. Paleozoik dönemde, kanat genişliği 60 santimetre’yi bulan sineklerin yaşadığı biliniyor. ABD’li Midwestern University uzmanı Alexander Kaiser’in tahminlerine göre, Paleozoik dönemde böcekler en az yüzde 10 daha büyüktü. Kaiser, oksijen fazlasıyla böceklerin büyümesi arasındaki ilişkiyi araştırdı.

İnsanlarda bir adet nefes borusu bulunurken; ancak böceklerde birçok nefes borusundan müteşekkil bir havalandırma sistemi var. Bu borular nefes alım-verimini ve oksijen dolaşımını sağlıyor. Böcekler insanlardan farklı olarak oksijeni kanla taşımıyor. Böcekler oksijeni deliklerinden soluyor ve birden çok nefes borusu yoluyla vücutlarında dolaştırıyor.

Böceğin ebatı, nefes borularının taşığı oksijen doğru orantılı olarak büyüyor. Büyük bir vücuda sahip bir böceğin oksijen ihtiyacını karşılamak için nefes sistemi boruları da esneyerek genişliyor.

Yapılan deneyde, boyları 2.54 milimetre (Tribolium castaneum) ile 4 santimetre (Eleodes obscura) arasında değişen 4 böcek türü incelendi. Deneyde, böceklerde vücutlarında hava sirkulasyonu yapmaya yarayan nefes borularının ne kadan esneyebileceği sınandı.

NEFES BORULARI GENİŞLİYOR
Deneyde kullanılan yapay atmosferde oksijen oranı artırıldığında, X-ışını görüntülerinde böceklerin nefes borularının yüzde 20 daha genişlediği belirlendi. Kaiser, böceklerin nefes sistemlerindeki bu genişlemenin vücutlarının normal şartlarda esneyebileceği limitin ötesinde olduğunu vurguluyor. Uzmanlar bu sonucu, böceklerin havadaki oksijen fazlasını tutmak için genişlemek zorunda kaldıkları şeklinde yorumladı. Böceklerin nefes borusu sistemi belli bir düzeye kadar esneyebiliyor.

15 SANTİMETRE’YE KADAR BÜYÜYEN BÖCEK TÜRÜ
Örneğin, bugünkü böcekler arasında Güney Amerika’da yaşayan Titanus giganteus adlı böcek türü, oksijen artışıyla maksimum 15 santimetre’ye kadar büyüyebiliyor. Kaiser’in tahminine göre, atmosfer geçmişte varsayıldığı gibi yüzde 35 oranında oksijene sahiptiyse, böceklerin nefes boruları bugünkü ebatlarına eşit olsa dahi, böcekler daha büyüktü.

Kaynak: Araştırma, American Physiological Society (ABD Fizyoloji Cemiyeti)’nin Virginia Beach’te yapılan toplantısında sunuldu.